Maj to czas przyjmowania przez katolickie dzieci Pierwszej Komunii Św. (Piyrszo Komunijo) oraz przystępowania do Konfirmacji młodzieży z rodzin ewangelickich. 

Przyjęcie Chrztu, następnie Pierwszej Komunii Św. oraz zawarcie małżeństwa były zaliczane do obrzędów inicjacyjnych, których celem było wprowadzenie jednostki do kręgu wspólnoty osób wierzących. 

Jeszcze na początku ubiegłego wieku okres dzieciństwa kończył się w wieku 12-16 lat. Związane to było z ukończeniem nauki w szkole elementarnej i pójścia na naukę zawodu (w przypadku chłopców). Przystąpienie do I Komunii Św. w wieku kilkunastu lat też było swego rodzaju granicą i kolejnym krokiem w stronę dorosłości. Obecnie w rodzinach katolickich do I Komunii Św. przystępują dzieci w wieku 8-9 lat, choć istnieje też tzw. wczesna komunia dla dzieci młodszych. W rodzinach ewangelickich wiek ten jest wyższy - do Konfirmacji przystępuje zazwyczaj młodzież 14-15-letnia.

Dzieci pierwszokomunijne. Moszczenica, lata 50. i 60. XX w. Fot. ze zb. Jerzego Parzycha

Pierwsza Komunia Święta to uroczystość w kościele katolickim, w której podczas mszy dzieci po raz pierwszy przyjmują Eucharystię, pod postacią chleba. Przed tym ważnym dniem, przez rok, dzieci przygotowywane są do sakramentu przez księdza lub katechetkę, uczestniczą w katechezach i spotkaniach. Komunia obejmuje dodatkowo tzw. Biały Tydzień, który rozpoczyna się w pierwszy dzień po Pierwszej Komunii Świętej i trwa przez siedem dni. W okresie tym dzieci codziennie uczestniczą w Mszy Św. Obowiązują komunijne stroje, a także zachowanie skupienia i wyciszenia, by w pełni przeżywać przyjęty sakrament.

Dziewczęce i chłopięce stroje komunijne, lata 70. XX w. Fot. ze zb. Jerzego Parzycha
Dziewczęce i chłopięce stroje komunijne, lata 70. XX w. Fot. ze zb. Jerzego Parzycha

Słowo „konfirmacja” pochodzi z łaciny i oznacza „potwierdzenie”. Konfirmacja jest więc potwierdzeniem Chrztu Św. oraz umocnieniem w wierze dzięki naukom konfirmacyjnym. Przystąpienie do konfirmacji oznacza dla wiernych kościoła ewangelickiego osiągniecie dojrzałości chrześcijańskiej. Polega na publicznym wyznaniu wiary i ślubowaniu wierności Bogu i Kościołowi oraz na przyjęciu Komunii Świętej pod postacią chleba i wina. Przed przystąpieniem do Konfirmacji młodzież ewangelicka musi zdać przed całym zborem egzamin z wiedzy, zdobytej podczas lekcji religii. 

Konfirmanci. Jastrzębie-Zdrój, 2019 r. Fot. Marcin Wójcik
Konfirmanci. Jastrzębie-Zdrój, 2019 r. Fot. Marcin Wójcik

Strój dzieci komunijnych oraz konfirmantów od zawsze odróżniał się od zwykłego - był uroczysty. Podobnie jak dziś, rodzice sprawiali dzieciom specjalne stroje (alby) lub dziewczynkom białe sukienki, a chłopcom garniturki. Dzieci otrzymują specjalne akcesoria. Dziewczynki mają na głowie mirtowe wianki, a chłopcy bukieciki z mirty w butonierce lub wianki przypięte do stroju. Do ubrań i włosów przypina się białe kokardki. Pierwszokomunijne dzieci w ręku trzymają specjalne świece i książeczki do nabożeństwa, a także białe różańce.

Dawniej bywało, że młodzież przystępująca do Konfirmacji ubierała odświętne stroje ludowe. Zwyczaj ten jest kultywowany w niektórych parafiach do dziś. 

Młodzież konfirmacyjna w tradycyjnych śląskich strojach. Jastrzębie-Zdrój, 1928 r. Fot. ze zb. Parafii E-A w Jastrzębiu-Zdroju
Młodzież konfirmacyjna w tradycyjnych śląskich strojach. Jastrzębie-Zdrój, 1928 r. Fot. ze zb. Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Jastrzębiu-Zdroju

Od początku XX wieku uroczystość przyjęcia I Komunii Św. i Konfirmacja miały w kościele specjalną oprawę i świąteczny charakter. Uroczystości rozpoczyna się w kościele, na mszy w intencji dzieci lub na uroczystym nabożeństwie. Później odbywa się spotkanie rodzinne z gościnom

Dawniej Komunia czy Konfirmacja miały charakter skromnej uroczystości - obiadu w gronie najbliższej rodziny. Dzieci otrzymywały pamiątkowe świadectwo potwierdzające przyjęcie I Komunii z obrazkiem nawiązującym do tematyki biblijnej z imieniem, nazwiskiem oraz datą, książeczkę do nabożeństwa lub Biblię. Katolickie dzieci dostawały także przyozdobioną świecę i różaniec ofiarowany przez rodziców lub potków, czyli rodziców chrzestnych. Nie otrzymywały innych prezentów. Robiono też pamiątkowe zdjęcie grupowe oraz zdjęcie dzieci wraz z rodzicami i potkami.

Pamiątkowe zdjęcie komunijne. Moszczenica, lata 70. XX w. Fot. ze zb. Jerzego Parzycha
Pamiątkowe zdjęcie komunijne. Moszczenica, lata 60. XX w. Fot. ze zb. Jerzego Parzycha

Dziś przyjęcia odprawiane są w lokalach lub restauracjach, czasami w domu. W mniejszych miejscowościach lub na wsiach gościny odbywają są w salach w remizach strażackich. Na Śląsku często w menu pojawiają się tradycyjne potrawy tutejszej kuchni: nugelzupa ze swojskimi nuglami, rolady z kluskami i modrom kapustom, szpajza szekuladowo i cytrynowo czy ciasteczka cieszyńskieczasem też kołoczPrzyjęte jest, że podczas gościny komunijnej lub konfirmacyjnej nie spożywa się alkoholu.

Więcej na temat tradycyjnego śląskiego obiadu czytaj w artykule Rolady, kluski i modro kapusta
Więcej na temat cieszyńskich wypieków czytaj w artykule Cieszyńskie ciasteczka
Więcej na temat tradycyjnego śląskiego ciasta czytaj w artykule Kołocz - najbardziej śląskie ciasto