Dawne zwyczaje handlowe: Targi i jarmarki

Tradycja organizacji targów i jarmarków wywodzi się z dawnych czasów średniowiecznych.

Odbywały się one regularnie w wyznaczone dni tygodnia lub miesiąca, w miastach i miejscowościach na rynku lub w jego okolicach, które na czas ich trwania stawały się centrum wymiany towarów i usług.

Targi i jarmarki - różnice

Zarówno targi jak i jarmarki były dużym wydarzeniem w życiu wiejskich i miasteczkowych społeczności. Targi organizowane były raz lub kilka razy w tygodniu w wyznaczone dni np. we wtorek lub wtorek i sobotę. Na Śląsku targi nazywane były torgami. Każdy mieszkaniec mógł w tym miejscu kupić lub sprzedać dowolne produkty. Kramarze oferowali swoje towary i usługi. Gospodynie sprzedawały masło, jajka, śmietanę, sery i inne przetwory, by podreperować domowy budżet.

Jarmarki miały znaczenie ponadlokalne, były wielkimi wydarzeniami w całej okolicy, zaś możliwość ich organizacji – wielkim wyróżnieniem dla miasta. Jarmarki były czasem jedyną okazją, by oprócz tych zwykłych towarów, nabyć produkty wykwintne i egzotyczne. Słowo jarmark pochodzi od niemieckiego słowa Jahrmarkt i oznacza doroczny targ (Jahr - rok, Markt - targ). Na śląskie jarmarki przybywali handlarze i rzemieślnicy z odległych ziem, z miast ościennych, kupcy z Czech i Moraw czy Małopolski. Jarmarki odbywały się w wyznaczony dzień ważny dla danego miasta, kiedy np. swoje święto miał jego patron lub patron okolicznego kościoła. Z biegiem lat władze pozwalały na częstsze urządzanie jarmarków.

Co oferowano na targach i jarmarkach?

Na targi i jarmarki przyjeżdżano z okolicznych miejscowości, by nabyć produkty codziennego użytku, takie jak tkaniny i pasmanterię, obuwie, garnki blaszane, żeliwne i kamionkowe, dymiony, wiadra, kosze, sitka, łańcuchy, wózki dziecięce, rowery, zabawki a także flancki, czyli sadzonki kapusty i innych warzyw. Swoje usługi i wyroby oferowali: szewcy, krawce, garncarze, kowale, koszykarze..., ale także wędrowni śpiewacy, trupy teatralne czy kuglarze. Często organizowano także loterie fantowe. Cyganki wróżyły świetlaną przyszłość a szulerzy oszukiwali łatwowiernych przechodniów znaczonymi kartami. Na jarmarkach można było nabyć ekskluzywne towary zagraniczne, jak np. chińską herbatę, brazylijską kawę, tureckie tkaniny, chałwę i inne.

Innym rodzajem targów były te zwierzęce, inaczej nazywane bydlęcymi albo końskimi. Można było na nich kupić lub sprzedać konie, krowy, kozy, prosięta czy drób.

„Jak przekupki na targu”

Na targach i jarmarkach zawsze panował hałas i zgiełk. Ludzie chodzili między straganami, oglądali, przebierali oraz porównywali towar i ceny. Sprzedawcy głośno zachęcali do zakupu swojego asortymentu. Powszechną praktyką było targowanie się. Wycena danego towaru czy usługi z reguły odbywała się po krótkich lub dłuższych negocjacjach, zaś ostateczną cenę zatwierdzano uściskiem dłoni. Transakcję rozliczano najczęściej pieniędzmi, rzadziej na zasadzie wymiany.

Pszczyńskie targi i jarmarki

Znane na górnośląskiej ziemi targi i jarmarki odbywały się w Pszczynie na rynku. Choć pierwsze wzmianki, potwierdzające ten fakt pochodzą z początku XVI wieku, pewne jest, że pszczyńskie kiermasze funkcjonowały już znacznie wcześniej. Targi odbywały się nieustannie na pszczyńskim rynku do lat 50. XX wieku.

Początkowo jarmarki w dawnej stolicy Księstwa Pszczyńskiego odbywały się raz do roku, z czasem - 3 razy w roku: 15 października (dzień św. Jadwigi, patronki nieistniejącego już kościoła), 15 czerwca (dzień św. Wita) oraz 1 stycznia - jarmark noworoczny. Zaczynały się one w najbliższą tym dniom niedzielę i trwały cały tydzień. Dzięki temu Pszczyna była uznawana za ważny ośrodek ówczesnego handlu.

Targi i jarmarki współcześnie

Współcześnie w wielu polskich miastach i miejscowościach nadal funkcjonują targowiska, które cieszą się większym lub mniejszym zainteresowaniem. Działają one codziennie lub odbywają się w wyznaczone dni tygodnia.

Choć żywa jest również tradycja organizacji jarmarków, mają już one bez mała inny charakter. Najbardziej popularne jarmarki to te adwentowe, wielkanocne czy wakacyjne. Odbywają się one na rynkach, na ruchliwych placach i uliczkach oraz w skansenach. Wystawcy oferują najczęściej swoje wyroby: rękodzieło, sztukę, ozdoby i dekoracje, a także swojskie wypieki i inne przysmaki kuchni regionalej. Niewątpliwie jarmarki są wielką atrakcją turystyczną, przyciągającą turystów.

Wspomnieniem dawnych czasów i bogatych tradycji handlowych w miastach są funkcjonujące do dziś nazwy ulic: Targowa, Za Targiem, Długi Targ, Nowy Targ, Stary Targ, Targ Solny, Targ Rybny, Targ Węglowy i wiele, wiele innych.