Marianna Podeszwa była inicjatorką życia kulturalnego w powojennym Jastrzębiu. Założyła Zespół Teatralny, którego była reżyserką oraz autorką scenariuszy.
Urodziła się 19 sierpnia 1913 r. w Jastrzębiu na Kondziołowcu, jako siódme najmłodsze dziecko Franciszka Podeszwy i Marianny z domu Wuwer. Uczęszczała do szkoły na Górnym. Była bardzo zdolną uczennicą, nauczyciele sugerowali, żeby kontynuowała edukację, jednak ze względu na złą sytuację materialną rodziny (ojciec miał wypadek na kopalni, rodzina była wielodzietna) nie było takiej możliwości. Marianna rozpoczęła pracę w cegielni przy ul. Dworcowej, później zatrudniła się na kopalni „Marcel” w Radlinie, gdzie pracowała aż do 1935 r., kiedy ustanowiono międzynarodową konwencję, która zakazywała pracy kobiet pod ziemią. Następnie znalazła zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Budowy Szybów najpierw w Bytomiu, później przy budowie kopalni „Jastrzębie”.
Zespół Teatralny
Marianna Podeszwa całe swoje dorosłe życie poświęciła na pracę społeczną, działając na rzecz szerzenia kultury oraz upowszechniania działań i inicjatyw artystycznych wśród mieszkańców Jastrzębia. W 1954 r. założyła Zespół Teatralny, który działał do roku 1968. Zespół składał się z aktorów-amatorów, którzy byli w większości młodymi mieszkańcami Jastrzębia Górnego, Dolnego, Kondziołowca i Zdroju. Marianna Podeszwa była reżyserką oraz autorką scenariuszy teatralnych. Uczyła śpiewu i tańca oraz zaznajamiała swoich aktorów z zasadami prawidłowej dykcji i gry aktorskiej. Aby móc prowadzić zespół ukończyła kurs dla reżyserów amatorskich grup teatralnych w Katowicach. Śpiewała także w chórze kościelnym, pisała wiersze, opowiadania i teksty piosenek.
Spotkania aktorów odbywały się w Zdroju w świetlicy, mieszczącej się w domu Lidii Herman, za dawną cukiernią „Liliput” przy ul. 1 Maja. Zespół jeździł po regionie i wystawiał sztuki jako teatr objazdowy, grając między innymi: w kinie na Dolnym, w szkole na Górnym, Skrzyszowie, Mszanie i Bziu. W swoim repertuarze jastrzębska grupa miała między innymi takie sztuki teatralne jak: „Krakowiacy i górale”, „Paciorki jednego różańca”, „Dzień wdowy”, „Wiśniowy sad”, „Chrapanie z rozkazu”, „Jeden z nas musi się ożenić”, „Janek doktorem”, „Skradzione szczęście”, „Dzieci wdowy”, „Chata za wsią”. Organizacją występów zajmował się Alojzy Szkucik, który był menadżerem, konferansjerem, prowadził dokumentację fotograficzną dla zespołu, a jednocześnie występował na scenie. Stroje do spektakli szyli sami aktorzy, czasami wypożyczali je z profesjonalnych teatrów m.in. z Teatru w Cieszynie.
Zespół Teatralny prowadzony przez panią Mariannę działał bardzo prężnie. Często organizowano wspólne wycieczki m.in. do Ojcowa, Krakowa, wieczorki taneczne, bale karnawałowe i inne spotkania. Przez ponad 20 lat działalności w zespole występowali następujący aktorzy: Chmiel Agnieszka, Figas Helena, Gajda Jan, Gajda Małgorzata, Garus Stefania, Goik Leon, Gola Jadwiga, Hofman Bernardyna, Kania Pelagia, Mańka Małgorzata, Marszolik Stanisław, Matloch Czesław, Matloch Helena, Mazur Czesław, Mołdrzyk Teodor , Podeszwa Kazimierz, Spanowska Aniela, Stencel Elfryda, Szkucik Alojzy, Szymik Jan, Tyman Alfons, Tyman Elżbieta, Wala Hildegarda, Walter Eugenia, Ździebło Irena.
Prof. Adolf Dygacz
Po wojnie do Jastrzębia przyjeżdżał prof. Adolf Dygacz - światowej sławy folklorysta i muzykolog, żeby nagrywać pieśni ludowe z tego terenu, celem zachowania ich oryginalnego brzmienia (melodii i tekstu) dla przyszłych pokoleń. Śpiewała mu je m.in. Marianna Podeszwa, która siadała przed domem i wykonywała stare melodie i przyśpiewki ludowe. Materiał ten został zebrany i wydany w publikacjach: Śląskie pieśni powstańcze 1919-1921 (1958) oraz Śląskie pieśni ludowe (1995).
Marianna Podeszwa zmarła 2 czerwca 1983 r. pozostawiając po sobie tradycje do zaangażowania w kulturę, tworzenia formacji teatralnych i muzycznych oraz zamiłowanie do kultury wśród autochtonicznej ludności naszego miasta. Kontynuatorem działalności Zespołu Teatralnego Marianny Podeszwy jest prężnie działający Zespół Folklorystyczny „Jastrzymbioki”.
Artykuł powstał na podstawie wspomnień, albumów i kronik rodzinnych Anny Szkucik - siostrzenicy Marianny oraz córki Anny - Danuty Kuś. Za przekazanie informacji i materiałów dziękujemy też Marianowi Górnemu - prezesowi Towarzystwa Miłośników Ziemi Jastrzębskiej.
